การเกษตรกรรมเป็นหัวใจสำคัญของเศรษฐกิจในจังหวัดนครสวรรค์และชัยนาท โดยทั้งสองจังหวัดนี้มีการพัฒนาและการปรับปรุงเทคนิคการเกษตรเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดและเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร ในบทความนี้ เราจะสำรวจโอกาสและความท้าทายที่จังหวัดนครสวรรค์และชัยนาทต้องเผชิญในกระบวนการพัฒนาเกษตรกรรม
นครสวรรค์: ศูนย์กลางการผลิตข้าวและพืชเศรษฐกิจ
จังหวัดนครสวรรค์มีเนื้อที่การเกษตรจำนวน 4,316,060 ไร่ (คิดเป็น 39.18% ของเนื้อที่ทั้งจังหวัด) โดยมีพื้นที่ปลูกพืชเศรษฐกิจหลักคือข้าว พื้นที่ปลูกข้าวมีมากถึง 2,430,162 ไร่ และมีครัวเรือนเกษตรกรที่ปลูกข้าวนาปีมากที่สุดถึง 377,873 ครัวเรือน สำหรับข้าวนาปรัง มีพื้นที่ปลูก 139,330 ไร่ โดยพื้นที่นาส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณที่ราบลุ่ม ได้แก่ อำเภอลาดยาว อำเภอหนองบัว อำเภอไพศาลี อำเภอชุมแสง และอำเภอบรรพตพิสัย
นครสวรรค์ยังมีจุดรับซื้อข้าวจำนวน 152 แห่ง มีความต้องการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีประมาณ 56,000 ตันต่อปี แต่กำลังการผลิตของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวและจากศูนย์ข้าวชุมชนอยู่ที่ประมาณ 135,400 ตัน ทำให้ยังขาดอีก 70% จังหวัดนครสวรรค์มีผลผลิตข้าวประมาณ 2,494,289 ตันต่อปี ผลผลิตดังกล่าวเพียงพอต่อการแปรรูปของโรงสีภายในจังหวัด และยังนำผลผลิตข้าวจากจังหวัดใกล้เคียงมาจำหน่ายและแปรรูปด้วย
ศูนย์กลางการค้าข้าว
จังหวัดนครสวรรค์เป็นศูนย์กลางการค้าข้าวครบวงจรทั้งข้าวเปลือกและข้าวสาร โดยมีตลาดกลางข้าวคือ ท่าข้าวกำนันทรง ที่อำเภอเมืองนครสวรรค์ ซึ่งมีการซื้อขายผลผลิตของเกษตรกรเพียงพอกับปริมาณข้าวเปลือกที่เกษตรกรผลิตได้
ปัญหาและความท้าทายของการผลิตข้าว
แม้จะมีการพัฒนามาก แต่การผลิตข้าวในนครสวรรค์ยังเผชิญกับปัญหาหลักสามประการ:
- ต้นทุนการผลิตสูง: ชาวนาเน้นการปลูกข้าวเพื่อให้ได้ปริมาณมาก ทำให้ดินเสื่อมโทรมและต้องพึ่งพาปุ๋ยและสารเคมีที่มีราคาแพง
- ผลผลิตต่อไร่ต่ำกว่ามาตรฐาน: สืบเนื่องจากปัญหาดินเสื่อมโทรม การใช้เมล็ดพันธุ์ที่ไม่ได้มาตรฐาน และการขาดความรู้ที่ถูกต้องในการเพิ่มผลผลิตต่อไร่
- การขาดแคลนแรงงาน: ชาวนามีอายุเฉลี่ยสูง และแรงงานหนุ่มสาวไม่นิยมเป็นเกษตรกร ทำให้เกิดการขาดแคลนแรงงานในภาคการเกษตร
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาข้าวอย่างยั่งยืน
สำนักงานเกษตรจังหวัดนครสวรรค์ได้ดำเนินการจัดทำ "แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาข้าวอย่างยั่งยืน จังหวัดนครสวรรค์ พ.ศ. 2566-2570" โดยมีวิสัยทัศน์ว่า "จังหวัดนครสวรรค์เป็นศูนย์กลางด้านการผลิต แปรรูป และการค้าข้าวคุณภาพดี" โดยเน้นการพัฒนาการผลิตและการค้าเมล็ดพันธุ์ข้าว การพัฒนาด้านผลิตข้าวและผลิตภัณฑ์ข้าวให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด การกำหนดราคาเหมาะสมกับภาวะการตลาด การพัฒนาช่องทางการจัดจำหน่าย และการส่งเสริมด้านการบริหารการตลาดและยกระดับผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์แปรรูปข้าว
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาข้าวอย่างยั่งยืน จังหวัดนครสวรรค์ พ.ศ. 2566 http://www.nakhonsawan.doae.go.th/2016/images/Pongtorn/year2565/RiceStrategyNakhonSawan2566.pdf
ภาพโดย congerdesign จาก Pixabay
